Gereklilik Çekimi ve Diyarbakır Ağzında Kullanılan Şekli
Öz
Amaç – Türkiye Türkçesi ağızlarında gereklilik çekimini kullanış biçimlerini belirlemek.
Tasarım/metodoloji/yaklaşım – – Diyarbakır ağzında şimdiki zaman, istek ve emir gibi fiil çekimleri diğer ağızlara göre farklı ve özgündür; gereklilik çekimi de böyledir.
Bulgular – Bugün gereklilik çekimini genel olarak -mAlI ekiyle yapıyorsak da bunun dışında da kullandığımız şekiller var. Bunları ağızlarımızda da kullanıyoruz. Diyarbakır ağzında daha çok tercih edilen şekil, gerek kelimesi ile istek çekimli fiilden oluşan şekildir.
Özgünlük/değer – Şimdiye kadar bu konu hiç işlenmemişti. Bu yaklaşımla, tespit ettiğimiz bulguları değerlendirmek daha sonra bu alanda yapılacak çalışmalara yol gösterici olması bakımından önemliydi.
Anahtar Kelimler: Diyarbakır Ağzı, gerek, şart çekimli fiil, istek çekimli fiil, iyelikli fiil ismi.
Makaleyi indirmek için[Tam Metin]
Kaynakça
Çamlıbel Faruk Nafiz (1969). Han Duvarları. Devlet Kitapları. Milli Eğitim Basımevi. İstanbul.
Buran, Ahmet (1997). Keban, Baskil ve Ağın Yöresi Ağızları, Türk Dil Kurumu Yayınları: 669, Ankara.
Buran, Ahmet, Şerife Oğraş (2003). Elazığ İli Ağızları, Elazığ Valiliği Elazığ Kültür Kurultayı.
Gemalmaz, Efrasiyap (1995). Erzurum İli Ağızları (İnceleme, Metinler, Sözlük ve Dizinler), 1. Cilt, Türk Dil Kurumu Yayınları: 588, Ankara.
Erten, Münür (1994). Diyarbakır Ağzı (İnceleme, Metinler, Sözlük) Türk Dil Kurumu Yayınları: 556, Ankara.
Erten, Münür (2018). Türkiye Türkçesi Cümle Bilgisi ve Cümle Çözümlemeleri. Diyarbakır.
Erten, Münür, “Kip De İfade Eden Fiil+mAktA, Fiil+mAdA Şimdiki Zaman) ve Fiil+mA+İyelik Gerek, Fiil+Şart Gerek, Gerek Fiil+İstek (Gereklik) Yüklemli Cümlelerin Tahlili Üzerine”, VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı’nda sunulan bildiri, 20/ 25 Ekim 2008, Ankara.
Karasar, Niyazi, (1986), Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara, Bilim Kitap Kırtasiye.
Karay, R. H. (2009). Gurbet hikâyeleri; Yer altında dünya var. İnkılâp Kitabevi.
Hoca Ahmet Fakih, Çarhnāme (1956). Yayınlayan ve işleyen Mecdut Mansuroğlu, İstanbul.
Özçelik, Sadettin (1997). Urfa Merkez Ağzı (İnceleme, Metinler, Sözlük), Türk Dil Kurumu Yayınları: 666, Ankara.
Özçelik, Sadettin & Münür Erten (2011). Türkiye Türkçesi Dilbilgisi. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
Kaynak Göster
Erten, M. (2022). Conditional Conjugation and Its Form Used in Diyarbakir Dialect. Turkish Journal of Qualitative Research, 2(2), 35-41.